Najaar 2013. De film De Nieuwe Wildernis over de Oostvaardersplassen kwam, zag en overwon. Jaren van negativiteit rond natuur leken in één klap weg door dit kassucces. De beelden van grote kuddes op het grote filmdoek maakten grote indruk, en Nederland was trots. Zelfs het grote sterven van edelherten, paarden en runderen in de Oostvaardersplassen leek in de beeldvorming geen rol meer te spelen.
Nederlandse wildernis?
Maar is het gebied wel echte wildernis, kan dat wel in Nederland? Wat is wildernis eigenlijk? En wat te denken over die goeie ouwe natuur in ons land? Rolf Roos, Frank Saris en ik kwamen eind vorig jaar samen om te kijken of we een e-book konden maken over wildernis in Nederland. Deze week verschijnt het, voor een prikkie: ‘Woorden over de wildernis’ (zie www.natuurmedia.nl ). Een boek met alleen maar woorden en geen enkel plaatje. De beeldvorming is aan de lezer. Het is een mooie verzameling geworden van 27 stukken. Sommige oud en roemrucht – van vlak na de oorlog, van rond 1990 – de meeste uit de laatste jaren. Grote namen als Koos van Zomeren en Tracy Metz, afgewisseld met mensen die vaak alleen in de natuursector gekend zijn. Doorwrochte essays waaronder een beroemd verhaal van de bioloog Victor Westhoff over natuurbeheer uit 1945. Korte impressies waaronder een stuk van een oude vriend van mij – een fervent vogelaar – onder de titel ‘Waar zijn de vogels’. Telkens als ik die titel zie, ben ik geraakt. Alle teksten zijn door mijn handen gegaan. Altijd weer leerzaam, die combinatie van eindredacteur en bioloog, ook als het gaat om de taal.
Inheems is niet altijd ‘van hier’
Wie kent het verschil tussen ‘inheemse’ en ‘autochtone’ planten en dieren? Neem bijvoorbeeld de winterlinde. Die is inheems in heel Europa. Maar veel van de winterlindes in Nederland komen hier helemaal niet van nature voor. Vaak zijn ze speciaal opgekweekt, of doorgekruist en veredeld. Autochtoon zijn bomen waarvan het voorkomen terug te voeren is tot de periode vlak na de laatste ijstijd, toen de soort zich hier vestigde. En nu de clou: er zijn maar weinig van die autochtone bomen meer over in Nederland. Dat is jammer want dat zijn de bomen waarop bijvoorbeeld de insectenwereld is ingespeeld. Het ontbreekt ons aan eeuwenoude bossen, we hebben alleen nog restjes. Over één van die restjes gaat een van de mooiste verhalen in ons boek. Denk je eens in: een bos dat er misschien al duizenden jaren staat. Mooi werk, boeken maken.