De NS sprak mij genderneutraal aan. Of toch niet?

Afgelopen zondag in de trein naar Amsterdam, kwamen we bij Sloterdijk. Daar kwam de mededeling van de conducteur: “Dames en heren, beste reizigers, we naderen station Sloterdijk …”. Ik schoot in de lach. Wat is dit nu? Heeft de NS net besloten om haar klanten genderneutraal aan te spreken met ‘Beste reizigers’, en dan haalt de eerste de beste conducteur, een vrouw nog wel (waarschijnlijk), dit alweer onderuit. Gelukkig val ik zowel onder ‘Dames en heren’ als onder ‘Beste reizigers’.

Geslacht

Dames en heren. Eigenlijk is deze aanspreekvorm ouderwets aan het worden. Ergens vond ik het jammer dat de NS hem afschafte. Nooit meer ‘Dames en heren’ in de trein, of ‘Dames en heren, jongens en meisjes’. Zou er ooit over geklaagd zijn? De pijn werd verzacht door de elegante en ongekunstelde oplossing. ‘Beste reizigers’ is prima, niet alleen maar genderneutraal maar in alle opzichten neutraal. Zelfs mensen die fel tegen genderneutraal taalgebruik zijn, kunnen moeilijk bezwaar maken.

Je zou nog kunnen zeuren dat ‘reiziger’ taalkundig gezien mannelijk is, dus dat hier de mannelijke vorm een bredere toepassing krijgt. Dat gebeurt wel vaker, het is zelfs de norm: je ziet nooit een vrouwelijke woordvorm die zo algemeen wordt dat iedereen eronder valt. Woorden als ‘conductrice’ en ‘chauffeuse’ zijn zelfs aan het verdwijnen. Het lijkt erop dat we dat niet erg vinden, omdat het geslacht van woorden nu eenmaal iets heel anders is dan het geslacht bij mensen.

Rebellie

Wat moeten we nu vinden van ‘Dames en heren, beste reizigers’? Een saluut aan het goeie ouwe ‘Dames en heren’ én een begroeting van het nieuwe? Of een daad van rebellie?

Ik ben het niet gaan vragen. Benieuwd of er meer burgerlijke ongehoorzaamheid is gepleegd bij het omroepen in de trein. Die zal beperkt blijven tot intercitytreinen, want daar doen de conducteurs zelf de mededelingen. “Hen wordt gevraagd om ‘dames en heren’ te vervangen door de nieuwe aanspreekvorm” meldt het persbericht van de NS bescheiden. Blijkbaar overweegt men geen maatregelen.